Historia Psar

Psary to położona najbliżej Wrocławia wieś z gminy Wisznia Mała. Korzystna lokalizacja decyduje o tym, iż wielu przedsiębiorców wybrało właśnie Psary na siedziby swoich firm. Pierwsze historyczne wzmianki o miejscowości pochodzą z 1345 roku.

Poprzednie nazwy:

1345 r. Hundern , albo Psari ,Hundyn ;
1350 r. Psar;
1492 r. Hunnern;
1739 r. poł. XVIII w. ,1785, 1818, 1826, 1830, r. – Hünern ;
1845 r. Hühnern ,Psary;
1873, 1891, 1904 , 1912, 1932, 1937, r. Hünern ;
po II wojnie światowej –1945 r. Piastów; od 1985 r. Psary.

Niemiecka nazwa wsi wywodzi się od słowa Hund czyli pies. Podobnie nazwa polska.

Wykaz znanych ze źródeł właścicieli wsi i dóbr:

Do 1439 r. Hans Pawelsdorf ( sprzedał wieś );
Od 1439 r. Heinz Banewiz von Mahlen ( także sprzedał wieś);
Do 1492 r. Hans Setdlitz von Fürstenau ;
Od 1492 1505 r. Balthasar von Sliwen;
Do 1598 r.David und Ernst von Mueschelniz;
Od 1598 , 1603 r. Konrad von Dühr ( kupił te dobra );
1629 r. Christoph Dyhr, który zmarł 11. XII 1637 i osierocił 3 dzieci;
1644 r. Magdalene von Bidra , z domu von Reibniz;
1651 r. Magdalene von Sauerma, z domu von Reibniz, nabyła dobra oraz wyszła za mąż za Adama von Sauerma , und Schlanz auf Eycha, który przyjął jej nazwisko;
1653-1667 r. Wolf Dietrich von Frankenberg, (nabył Psary drogą kupna, posiadał je aż do śmierci );
od 1667 r. wdowa po w/w W. D. von Frankenberg , Helena Margarethe, powtórnie wyszła za mąż za Herrmanna von Blacha und Lub;
od 14. VI 1680 r. Hans Ernst von Frankenberg , Wolfa i Heleny ;
od 1712 r. Johanne Helene baronowa von Reichenbach ;
poł XVIII w. baronowa Reichenbach;
1758-1772 r. syn Heleny, Christoph Heinrich graf von Reichenbach;
od 1772 r. syn Heleny, Christoph Heinrich graf von Reichenbach;
1830 r. kapitan von Blottnitz;
1845 r. porucznik Jul Willert;
1891 r. Heimann Cohn z Wrocławia ;
1912 r. Oscar Lessing;
1937 r. Carrin Lessing z domu Bandman, w posiadaniu rodziny od 1886 r.

Historia wsi i dóbr:

22.VIII 1345 r. Mikołaj Czamberski de Ketczerdorff ( Nycolaus ) ze swoją matką Zofią nadaje w obecności oficjała wrocławskiego Andrzeja, ksieni i konwentowi trzebnickiemu 60 grzywien rocznego czynszu ze wsi Psary koło Trzebnicy (Hundyrn) .
1492 r. Balthsar von Sliwen , ówczesny właściciel majątku otrzymał od króla Władysława wiele przywilejów, w tym przywilej rynku solnego dla Psar. Wywołało to protest wrocławian, którzy doprowadzili do cofnięcia przez króla tego przywileju.
Balthsar osiągnął jednak w 1505 r. nowe nadanie, przenoszące powyższy przywilej na jego synów: Christopha, Sigmunda i Eustachiusa.
1538 r. mieszkańcy Psar przechodzą na protestantyzm. Pojawia się konieczność powstania w miejscowości cmentarza dla protestantów.
Po uzyskaniu zezwolenia cmentarz powstaje na piaszczystym wzgórzu zwanym Sandhugel.
Po wojnie wzgórze zniwelowano. Obecnie stoi na nim sklep spożywczo przemysłowy
1603 – 1604 r. W 1603 r. rozpoczęto budowę kościoła z fundacji właściciela wsi, Conrada von Dyr. Martini. Niechętny budowaniu kościoła był biskup wrocławski Spór oparł się aż o cesarza Rudolfa, przebywającego wówczas w Wiedniu i on wydał zgodę na budowę.
Poświęcenie świątyni nastąpiło 11 października 1604 r.
Znana jest lista pastorów od 1604 r. do 1905 r.
1654 r. z rozkazu cesarza rządowa komisja zamknęła ten protestancki kościół.
1707 r. ponowne otwarcie kościoła, tę datę uważa się za oderwanie Psar od kościoła w Krynicznie
1720 r. Kościół otrzymuje nową formę. Formę tą zachował co najmniej do 1845 r.
1785 r. we wsi znajduje się Królewski Oleśnicki Urząd Celny, usytuowany u zbiegu czterech dróg. Ponadto notowane jest istnienie dwóch jezior, łaźni oraz jaru z drewnem.
Pastorem i seniorem kościoła ewangelickiego jest Heer Gottlieb Fuchs.
1818 r. w pobliżu tej wsi są 4 główne drogi, znajduje się tu królewski urząd celny .
1830, 1845 r. Psary mają status wsi.
1904 r. we wsi, posiadającej status gminy, znajduje się majątek kawiarnia i ogrody są licznie odwiedzane przez Wrocławian.
1937 r. Majątek posiada udziały w cukrowni Burgweide .
Lipiec 1997 r. Psary ucierpiały w wyniku powodzi tysiąclecia .

ATRAKCJE MIEJSCOWOŚCI

Miejscowość położona jest przy drodze Wrocław – Trzebnica. Południowy kraniec wsi wyznacza rzeka Widawa, która równocześnie stanowi granice między Wrocławiem, a gminą Wisznia Mała.
Do dzisiaj nie zachował się kościół zbudowany w 1604 r. Nie zachował się też założony w XIX w. cmentarz ewangelicki. Na ich miejscu obecnie jest parking i pawilon handlowy.
Otoczenie i zasięg cmentarza trudny jest do określenia. Z byłego folwarku, zachowały się jedynie dwa budynki mieszkalne oraz fragment północnego skrzydła zabudowy gospodarczej.
Po II wojnie teren folwarku oraz budynki są własnością prywatną, indywidualną lub wspólnot lokatorskich. Do dziś częściowo zachował się park o powierzchni 5,4 ha założony w 1830 r.
Drzewostan zachował się głównie na obrzeżach parku. Wzdłuż ul. Lipowej aleja porośnięta lipami i kasztanowcami.
Od końca II wojny światowej do 1985 r. miejscowość nosiła nazwę Piastów.

W miejscowości jest kilkanaście stanowisk archeologicznych: